मंगलबार भगवान गणेशको विशेष पूजा: बुद्धि, ज्ञान र निर्विघ्नताको प्रतीकलाई यसरी अर्चना गर्दा पुग्छ विशेष फल

काठमाडौं – आज २०८२ साल साउन २७ गते, भाद्र कृष्ण पक्षको तृतीया तिथि, मंगलबार। हिन्दू धर्मशास्त्र अनुसार मंगलबार भगवान श्रीगणेशको प्रिय दिन मानिन्छ। कुनै पनि शुभ कार्यको सुरुवात गर्दा गणेशजीको पूजा अनिवार्य मान्ने परम्परा शताब्दीयौंदेखि चलिआएको छ।

शान्ति, समृद्धि र सफलता प्राप्तिका लागि आजको दिन शुद्ध मन, एकाग्रचित्त र भक्तिभावले गणेशको पूजा गर्न विशेष फलदायी मानिन्छ। व्रत बसेर गणेशको अर्चना गर्नाले मनोकामना पूरा हुने धार्मिक विश्वास प्रचलित छ।

गणेश पूजाको शास्त्रीय १६ चरण
धर्मशास्त्र अनुसार गणेश पूजाको विधि आह्वान, आसन, पाद्य, अर्घ, आचमन, स्नान, वस्त्र, गन्ध, पुष्प, अक्षता, धूप, दीप, नैवेद्य, ताम्बूल, द्रव्य-दक्षिणा, आरती र परिक्रमा गरी सम्पन्न हुन्छ। पूजाअघि स्नान गरेर शुद्ध भई, संकल्प लिने र गणेशको प्रिय भोजन लड्डु अर्पण गर्ने परम्परा रहेको छ।

मंगलबारका वर्जित कार्य
धार्मिक मान्यताअनुसार मंगलबार मासु, माछा, मदिरा सेवन नगर्ने, पशुपंक्षीको हत्या नगर्ने मान्यता छ। यसो गर्दा बुद्धि भ्रमित हुने, आर्थिक हानी हुने र क्रोधमा वृद्धि हुने विश्वास छ।

लड्डुको कथा र मातापिताप्रतिको भक्ति
पद्मपुराणमा उल्लेखित कथा अनुसार, पार्वतीदेवीले देवताद्वारा प्राप्त अमृतमय लड्डु आफ्ना छोरामध्ये धर्माचरणद्वारा श्रेष्ठ ठहरिने जनालाई दिने प्रतिज्ञा गरिन्। कुमारजी सबै तीर्थको भ्रमण गरेर फर्किए भने गणेशजीले आफ्ना मातापिताको श्रद्धापूर्वक परिक्रमा गरे। पार्वतीले मातापिताको पूजा सबै तीर्थयात्रा र यज्ञभन्दा श्रेष्ठ ठहराउँदै लड्डु गणेशलाई अर्पण गरिन्। त्यसपछि लड्डु मातापिताप्रतिको भक्ति र कर्तव्यको प्रतीक बन्यो।

गणेशका अर्थ र महत्त्व
‘ग’ को अर्थ बुद्धि र ‘ण’ को अर्थ ज्ञान हो। त्यसैले गणेशलाई बुद्धि–ज्ञानका अधिष्ठाता मानिन्छ। उनको अर्को नाम विघ्नेश्वर हो — अर्थात् विघ्न-बाधा निवारक। ‘विनायक’ अर्थात् सर्वश्रेष्ठ नायक पनि उनी नै हुन्।

पूजा गर्दा जप्नुपर्ने ११ पवित्र मन्त्र
१. श्री गणेशाय नमः
२. ॐ श्री गणेशाय नमः
३. गं गणपतये नमः
४. ॐ गं गणपतये नमः
५. ॐ गं ॐ गणाधिपतये नमः
६. ॐ सिद्धि विनायकाय नमः
७. ॐ गजाननाय नमः
८. ॐ एकदंताय नमो नमः
९. ॐ लम्बोदराय नमः
१०. ॐ वक्रतुंडाय नमो नमः
११. ॐ गणाध्यक्षाय नमः

मंगलबारको यो दिनमा श्रद्धा, भक्ति र नियमपालनसहित गणेशको पूजा गर्नेहरूले जीवनमा बुद्धि, ज्ञान, समृद्धि र निर्विघ्नताको आशीर्वाद प्राप्त गर्ने विश्वास गरिन्छ।